شورای همکاری خلیج‌فارس: از مدیریت همکاری تا تعمیق همگرایی اقتصادی

چکیده خروج بریتانیا از منطقه خلیج‌فارس در اواخر دهه1960، با استقلال سیاسی و اقتصادی شیخ­نشین­های عربی حوزه خلیج‌فارس همراه بود. ظهور این بازیگران جدید در عرصه نظام منطقه‌ای خلیج‌فارس، معادلات ساختاری منطقه را در ابعاد مختلف تحت شعاع قرار داد. دولت‌های عربی حوزه خلیج‌فارس تحت تأثیر دیالکتیک اندرکنش عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و امنیتی در سطوح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی هرچه بیشتر در ایجاد یک سازوکار درون منطقه‌ای ترغیب شدند. در نهایت، این دولت‌ها در یک حلقه ارتباطی مبتنی بر وفاق، شورای همکاری خلیج‌فارس را تشکیل دادند. این مقاله، با تبیین نظری و فرانظری مبانی همگرای منطقه‌ای و با اتکا به روش­های مختلف تحلیلی(توصیفی، تحلیلی، تبیینی- علّی، فرایندی، ساختاری، کارگزاری)، می‌کوشد به این سؤال پاسخ دهد که فرایند همکاری‌ها و همگرایی منطقه‌ای پس از شکل‌گیری شورای همکاری خلیج‌فارس، با چه تحولات مهمی روبه‌رو بوده است؟ در این راستا، فرض مهم این نوشتار، این است که اولویت‌های شورای همکاری خلیج‌فارس پس از شکل‌گیری تغییر پیدا کرده و اعضا با نهادسازی بسترمند، ضمن مدیریت همکاری‌ها، مقدمات لازم را برای تعمیق همگرایی اقتصادی در سطح فراملی در بخش‌های مختلف فراهم کرده و با افزایش وابستگی متقابل بین یکدیگر، شورا را به یک پروژه همگرایی مهم درجهت منطقه‌گرایی اقتصادی مبدل کرده‌اند. یافته‌های پژوهش نیز با بررسی فرایند مدیریت همکاری‌ها درجهت تعمیق همگرایی اقتصادی در چارچوب مدل تحلیلی پژوهش، این فرض را تأیید می­کند.